Sedef Hastalığı (Psoriyazis)

Sedef Hastalığı (Psoriyazis)

Sedef Hastalığı Tanımı

 

Sedef hastalığı (tıp dilinde: psoriasis, okunuşu: psoriyazis), bir tür multifaktöryel etiyolojili deri hastalığıdır. HLA-Cw6 doku uygunluk antijeni birçok türünde genetik yönü oluşturur. Bu nedenle bazı hastaların ailelerinde de hastalık görülebilmektedir. Kronik ve tekrarlayıcıdır, tedavi yöntemleri sadece şiddetini azaltmaya yöneliktir. Bazı ilaçların kullanımıyla veya duygusal dalgalanmalar nedeniyle hastalık ortaya çıkarabilir veya aktifleştirebilir.

Deri örtüsünün olduğu tüm bölgelerde, saçlı deri, tırnaklar, genital bölge dahil, görülebilen bu cilt hastalığı, kimi hastalarda küçük bir nokta kadar bölgede görülürken, kimi hastalarda vucüdun geniş alanlarına yayılabilir.

Sedef hastalığının beş çeşidi vardır: plak tipi, guttat (damla), ters ve eritrodermik psoriyazis. (Belirtiler başlığında açıklanacaktır.)

 

Sedef Hastalığının Sebepleri

 

Sedef Hastalığının nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Sebepleri üzerine iki hipotez vardır. İlki; deri hücrelerinde aşırı büyüme ya da üreme bozukluğundan sedef hastalığının ortaya çıktığını savunur. Sorunun sadece epidermis ve keratinositlerdeki arızadan kaynaklandığını öne sürmektedir. İkincisi; sedef hastalığını, deri hücrelerinin aşırı üretiminin görüldüğü immün sistem aracılı bir problem olarak görür. Vücudu enfeksiyona karşı koruyan T hücreleri, cilt hücrelerine taşınıp sitokinlerin ( özellikle de, tümör nekroz faktörü-alfa TNFa) salınmasını tetikler. Fakat, bu durumda T hücrelerinin aktivasyon sebebi bilinmemektedir.

Bu T hücreleri ya da beyaz kan hücreleri anormal olarak gelişip deri dökülmesine sebep olur. Mikrobik bir hastalık ya da açık yara değildir, bu yüzden diğer insanlara bulaşması söz konusu değildir.

Sedef hastalığına sebep olabilen daha çok immün sistemle bağlantılı çeşitli genler vardır. Bu yüzden hastanın ailesinde görülebilir.

Yaralanmalar ya da travmalar gibi fiziksel etkenlerin yanında stres, psikolojik bozukluklar sedef hastalığını tetikleyebilir. 

 

Sedef Hastalığının Belirtileri

En sık görülen sedef hastalığı türü plak tipi sedef olup deride, özellikle diz, dirsek,sırtta ve sakrum denen kuyruk sokumunda kızarıklık, pullanma ve deride dökülme gibi belirtiler gösterir. Fakat hastalık başka şekillerle de görülebilmektedir. Beliritleri çeşitlerine göre değişmektedir.

Plak tipi sedef (psoriazis) : Hastalığın en sık görülen türüdür. Genel olarak epidermiste (cildin en üst tabakası) kırmızı beyaz tonlarda pullu lekeler halinde görülür.

Ters (inverse) sedef : Sıklıkla koltuk altı, kasıklar gibi derinin katlanma yerlerinde ortaya çıkar. Sıklıkla kesin tanı öncesinde diğer egzama türleriyle karışır.

Eritrodermik sedef : Hastanın tüm vücudunda yaygın kızarıklık ve deri dökülmesi bulunmaktadır.Kaşıntı, yanma ve ağrı gibi belirtiler gösterebilir. Hastada sıvı ve elektrolit dengesizliğine neden olabilen bu şiddetli sedef türü, sıklıkla hastane şartlarında tedavi edilir.

Damla (guttat) tipi sedef : Özellikle çocuklarda görülür. Vücutta çok sayıda küçük pullu, kırmızı pembe arası tonlarda damla şekilli lezyonlara sebep olur.

Sedef hastalığının şiddeti, görüldüğü bölgeler, ve görünüşü, çeşidine bağlı olarak değişiklik gösterir. Plak tipi psöriazis en yaygın formudur, her beş sedef hastasından dördünde bu tip görülür. Bunun dışında, guttate, püstüler, inversa psoriasis ise daha az yaygındır, eritrodermik psöriazis ise çok nadir görülür.

 

Sedef Hastalığının Risk Faktörleri

 

Genetik: Sedef hastalarının %40′ının ailesinde bu hastalık görülür.

Stres: Bağışıklık sistemine zarar verdiğinden stres sedef hastalığı riskini arttırır.

Sigara: Sigara sedef hastalığı riskini arttırdığı kadar, hastalığın şiddetlenmesine de yol açmaktadır.

Obezite: Aşırı kilo, ters (inverse) sedef türünü tetiklemektedir.

Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar: HIV virüsü taşıyan insanların, bağışıklık sistemi güçlü insanlara göre, sedef hastası olma riski daha fazladır. Strepkokokal boğaz ağrısı gibi tekrarlayan enfeksiyonlar görülen çocuk ve gençlerin sedef hastalığı riski yüksektir.

 

Sedef Hastalığı Teşhisi

 

Sedef hastalığı ancak deride görünen belirtilerle teşhis edilebilmektedir.Herhangi bir kan testi ya da başka tanı yöntemleri kullanılmaz. Mutlaka cilt uzmanı tarafından yapılan muayene ile teşhis edilmelidir. Tanı konması güç olan bir çeşitse, deriden parça alınabilir.

 

Sedef Hastalığından Korunma Yolları

 

Sedef Hastalığını önlemenin bir yolu yoktur. Ama eğer risk altındaysanız belirtilerin artmasını önlemekte ve şiddetini azaltmakta etkili olabilecek şu yöntemleri uygulayabilirsiniz:

• Alkol tüketiminizi sınırlayın çünkü alkol, belirtileri şiddetlendirebilir.
• Kuru bir cilt yapınız varsa sık sık nemlendirin.
• Soğuk ve kuru iklimlerden, fazla güneş ışığına maruz kalmaktan, aşırı nemli ve sıcak havadan kaçının.
• Strepkokokal boğaz enfeksiyonlarını önleyici yöntemler deneyin.
• Deri yaralanmalarına karşı dikkatli olun.
• Stresten kaçının.
• Sedef hastağına sebep olan beta bloker ve lityum gibi bazı ilaçlar vardır. Eğer sedef hastalığı olasılığınız varsa, ilaç kullanırken doktorunuza danışın.
• Sigarayı bırakın çünkü sedef hastalığının belirtilerini şiddetlendirdiği gibi, olması gerekenden daha uzun sürmesine neden olur.

 

Sedef Hastalığının Tedavisi

 

Sedef hastalığı tedavi yöntemleri iltihabi durumu azaltmak ve derinin kabuklanıp dökülmesini önlemeye yöneliktir. Nemlendirici krem ve losyonlar deri üzerindeki pulların giderilmesine ve kaşıntının kontrol edilmesine yardımcı olur. 

Farklı tedavi yöntemleri vardır, hastalığın şiddetine göre ve hastanın durumuna göre tedavi yöntemine doktor tarafından karar verilir. Doktor, hastalıklı deri üzerine uygulamak üzere kortizon benzeri ürünler, sentetik vitamin D, katran veya antralin içeren ilaçlar ya da hastalığın şiddetinin ağır olduğu durumlarda ağızdan alınan ilaçlar reçete edebilir. Bu tedavi yöntemleri güneş ışığı veya ultraviyole ışığı ile birlikte kullanılabilir.